فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 5، شماره 3، پاییز 91 ، شماره پی در پی 17

بررسی و مقایسه صفات رند و مضامین رندانه در سروده های حافظ شیرازی و شاه نعمت‌الله ولی

صفحه (0 - 0)
محمّـد ایرانی،زهرا منصوری
تاریخ دریافت مقاله :
تاریخ پذیرش قطعی مقاله :

چکیده
شهرت حافظ شیرازی به عنوان شاعر عارفمسلکی که در قرن هشتم هجری میزیسته، بر کسی پوشیده نیست. شاه نعمتالله ولی کرمانی نیز شاعر عارفیست که همعصر خواجه حافظ شیرازی به حساب میآید. نکته مشترک میان این دو شاعر هم دوره، گرایش آنها به ادبیّات عرفانیست و به مفهوم رندی نیز به عنوان یکی از شاخههای اصلی عرفان، در شعر این دو شاعر عارف، بسیار توجّه شده است. با این حال، این نکته که مفهوم رندی در شعر حافظ نسبت به شعر شاه نعمتالله با اقبال بیشتری مواجه شده و بیشتر مورد پسند مخاطبانش قرار گرفته، این پرسشها را به ذهن میآورد که چرا رند حافظ شهرت بیشتری نسبت به رند شاعر همعصرش کسب کرده و چرا رند شاه نعمتالله نسبت به او کم اقبالتر بوده است؟ ما برای رسیدن به پاسخ پرسشهای مذکور، دیوان اشعار این دو شاعر گرانقدر را ـ به صورت مقایسهای ـ از لحاظ مضامین رندانه موجود در آنها بررسی و تحلیل نمودیم و سرانجام دریافتیم که حافظ بخوبی از این امر آگاه بوده که هرچقدر مختصّات یک رند واقعی را در شعر خود ترسیم کند، طیف گستردهتری از مخاطبان را شیفته شعر خود میسازد؛ لذا مسأله مرموز بودن رند را در شعر حافظ بخوبی میتوان احساس کرد. امّا در شعر شاه نعمتالله، رند چندان رازناک نیست؛ علّتش هم تفسیرها و توضیحاتیست که شاه نعمتالله درباره ویژگیهای رندانه کلام خویش ارائه میدهد و همین میتواند موضوع اساسئی باشد که سبب کماقبالی رند شاه نعمتالله نسبت به رند شاعر همعصرش، حافظ شیرازی شده است.

کلمات کلیدی
حافظ , شاه نعمت‌الله ولی , ادبیّات عرفانی , مضامین رندانه , شخصیّت‌پردازی رند